Dün öğle saatlerinde Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’nde siyanürlü yığın liçi alanının kayması sonucunda göçük meydana geldi. 9 işçi göçük altında kaldı. İşçileri arama ve kurtarma çalışmaları hâlâ devam ederken, madenin geçmişi göz göre göre felaketin yaklaştığını söylüyordu.
Erzincan’ın İliç ilçesine bağlı Çöpler Köyü’ndeki altın madeni sahasındaki siyanürlü yığın liçi alanında dün saat 14:28’de çökme yaşandı, resmi açıklamalara göre de 9 işçi siyanür ve sülfürik asit ile yıkanmış malzemelerden oluşan toprak yığının altında kaldı.
Çöpler Altın Madeni’nin işletmecisi Anagold Madencilik’in yüzde 80’i Kanadalı SSR Mining’in, yüzde 20’si ise Çalık Grubu bünyesinde bulunan Lidya Madencilik’e ait. Sülfürik aist ve siyanür kullanılarak cevherden altın üretimi yapan maden iki yıl önce de siyanür borusunun patlamasıyla gündeme gelmişti.
Topraktaki siyanürün Fırat Nehri’ne akma ihtimali bulunuyor
Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’’nde siyanürlü liç yığınında çökme yaşanmasının ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı “İlk andan itibaren Sabırlı ve Çöpler Dereleri ve Fırat Nehri boyunca belirlenmiş noktalardan rutin olarak anlık numuneler alınmaya başlanmış ve takibi yapılmaktadır. Şu an için bir kirlilik tespit edilmemiştir” açıklamasını yaptı. Bakanlık, Fırat Nehri’nde herhangi bir kirlilik tespit edilmediğini belirtti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndan Erzincan'daki maden faciasına ilişkin açıklama:
— ANKA Haber Ajansı (@ankahabera) February 14, 2024
"Fırat Nehri boyunca belirlenmiş noktalardan rutin olarak anlık numuneler alınmış, şu an için bir kirlilik tespit edilmemiştir"https://t.co/uaJiDrNlVh pic.twitter.com/pUtmvh0VVX
Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisliği bölümünden emekli Dr. Enver Yaser Küçükgül, soL Haber’den Aslı İnanmışık’a yaptığı açıklamada zehirli kimyasallarla yıkanıp kenara yığıldığı bilinen atık toprak yığınının yağmurlar veya yeni heyelanlarla Fırat Nehri’ne karışması ihtimali ile ilgili;
“En az 30 milyon ton tehlikeli, zararlı atık harekete geçmiştir. Madenin olduğu yere bakın, bir tepenin üzerinde. Dibinde Türkiye’nin en büyük akarsuyu var. Fırat Nehri sınırlar aşan bir nehirdir. Basra Körfezi’ne kadar gider. Oraya bırakacağınız her şey yoluna devam eder, dünyanın öbür ucuna kadar gider. Böyle bir tehlike uzun yıllardır var. Binlerce ton siyanür kullanıyorsunuz. Bunlar gaz halinde atmosfere çıkıyor. Hidrojen siyanür gazı atmosferde 276 gün kalır.” dedi.
Daha önce de siyanür borusu patlamıştı
2010 yılında üretime başlayan madende, ilk kapasite arttırımı ile birlikte 2019’da siyanürlü üretimden 39 çeşit kimyasal + sülfürik asit + siyanürle üretime geçildi. Çevre halkının ve çevrecilerin tüm uyarılarına rağmen üretime devam eden işletmede Haziran 2022’de siyanür taşıyan boruda patlama meydana gelmişti. Sızıntının ardından yapılan açıklamalarda dere yatağına kirlilik ulaşmadığı ve maden sahasında sızan siyanür miktarının sadece 8 kg olduğu belirtilmiş ve işletmeye en üst sınır olan 16 milyon 441 bin TL idari para cezası uygulanmıştı. Patlamanın ardından ruhsatı bile iptal edilmeyen ve sadece 3 ay faaliyetlerine ara veren Anagold Madencilik’in 7,2 milyon dolarlık vergi borcunun ise silindiği ortaya çıkmıştı.
“ÇED gerekli değildir” kararı Bakan Kurum’dan
Murat Kurum’un Çevre ve Şehircilik Bakanlığı döneminde, önce 2021 yılında Çöpler Kompleks Madeni’nde kapasite artışı ve ek tesisler yapılmasına yönelik projeye “Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Olumlu” kararı verilmiş, 2022’de siyanür borusunun patlamasına rağmen 2023 yılında ocak genişleme projesine “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilmişti.
Aktif fay hattı üzerinde
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Çöpler Altın Madeninde yaşanan felaket ile ilgili yaptığı açıklamada madenin Türkiye Diri Fay Haritasında aktif olduğu ifade edilen ve Munzur segmenti olarak tanımlanan bir fay hattının üzerinde olduğunu ancak bu fay hattının işletme projeleri hazırlanırken dikkate alınmadığı belirtildi.
Hem çevre hem de halk sağlığı açısından felaket
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar siyanür sızıntısı ile ilgili olarak sürekli ölçümlerin yapıldığını ve endişeye gerek olmadığını söylerken, Gazeteciler Sendikası bölgeye giden gazetecilerin boğazında şiddetli yanma olduğunu söylüyor.
Erzincan İliç Çöpler Altın Madeninde, siyanürlü yığın liçi alanının kayması sonucu oluşan felaket sonrası bölgeye giden gazetecilerden acıbadem kokusu aldıkları, bazı gazetecilerin boğazında şiddetli yanma olduğu bilgisini alıyoruz.
— Gazeteciler Sendikası (@TGS_org_tr) February 14, 2024
Yetkilileri, bölgedeki gazetecilerin ve… pic.twitter.com/WtPlYDTzY0
